Review: Symbolica, Efteling

Symbolica is de familie vriendelijke darkride die de Efteling in 2017 opende. Het project dat uiteindelijk Symbolica zou worden begon in 2010 als Hartenhof en draait om de mascotte van de Efteling: Pardoes de Tovernar. 

Zodra je Symbolica nadert, merk je direct op dat het een samenhangend geheel vormt met het naastgelegen restaurant, Polle’s Keuken, in het hart van het park. Dit heeft gelijk ook een keerzijde: er is geen ruimte om het showgebouw te verbergen, waardoor het kasteel een wat blokkig uiterlijk krijgt, iets wat de torens er bovenop enigszins camoufleren.

Je wordt naar de ingang geleid door een kronkelende wachtrij (of single rider rij), die je naar twee grote deuren brengt, ongeveer een verdieping hoger dan de rest van het park. De hal waar je in terecht komt functioneert ook als pre-show ruimte, waar je verwelkomd wordt door O.J. Punctuel, die een (bewust) droog verhaal vertelt. Hij wordt echter onderbroken door Pardoes, die met een toverspreuk de trap in tweeën splitst, waardoor een geheime gang tevoorschijn komt. Voor de onwetende bezoeker is dit effect echt fantastisch.

Deze introductie is goed uitgevoerd, het geeft de bezoekers een doel om daar te zijn (je wordt erkend door de wereld) en speelt met je verwachtingen om vervolgens met een plotwending de attractie te vervolgen.

We vervolgen onze weg door de net verschenen gang en komen bij een trap die naar beneden leidt naar het station. Helaas is deze ruimte niet heel gedetailleerd, wat jammer is aangezien je hier wel even staat te wachten. Maar zodra we verder lopen naar het station, herpakt de Efteling zich snel met de thematisering: ik denk dat de ontwerpers van de Efteling nog nooit zo uitgebreid te werk zijn gegaan: zelfs de vloeren en plafonds zijn meegenomen (iets dat je niet vaak ziet). Je bevindt je in de kelder van het kasteel, compleet met gewelfd plafond, subtiele details en sfeervolle verlichting.

Je hebt nu de keuze tussen drie verschillende routes, aangeduid door drie vaandels: de Muziektour, Heldentour of de Schattentour. Dit voegt een leuke draai toe, waardoor de attractie bij herhaling boeiend blijft. Ik heb echter vernomen dat deze keuzevrijheid niet helemaal goed is gevallen binnen de Efteling: het levert keuzestress op (angst om iets te missen), wat begrijpelijk is. Je hebt misschien net meer dan een uur in de rij gestaan en nu krijg je niet alles te zien? – maar goed, we gaan verder.

We zien dat de Efteling heeft gekozen voor een systeem met trackless voertuigen voor 6 personen. De voertuigen (Fantasievaarders) zijn rijkelijk versierd zodat ze perfect passen binnen het algehele ontwerp van de attractie. Tot nu toe vloeit de vormgeving naadloos over in het verhaal en zijn er geen tegenstrijdigheden; zelfs de voertuigen ogen passend aan in deze omgeving. Wat me opvalt, is dat het single rider-principe, bekend van de Disney-parken, hier nog niet echt ingeburgerd is. Mensen in de gewone rij trekken vaak al de beugels dicht voordat iemand uit de single rider-rij kan instappen.

Het avontuur

Eenmaal in het voertuig worden we naar een deur geleid die voor onze neus dichtgaat, we keren om en betreden een andere donkere gang – dit is een mooie herhaling van het thema dat we iets anders te zien krijgen dan wat O.J. Punctuel voor ons in petto had.

We komen terecht in een van de meest indrukwekkende showtaferelen van de attractie. Een groot rond laboratorium met boekenkasten langs de muren en boven ons een groot planetarium met draaiende planeten langs een tandwielstelsel. In het midden staat een tovenaar. We rijden verder langs de ronde muur en Pardoes springt omhoog en spreekt een toverspreuk over ons uit! Dit wordt prachtig ondersteund door de belichting en het lasereffect, waarschijnlijk ge├»nspireerd door Mystic Manor in Hong Kong Disneyland. Het voertuig versnelt en rijdt verder naar de volgende sc├¿ne. Het is wel een beetje opvallend, als je op de achterste rij zit van het voertuig, dat Pardoes geen benen heeft. 

We belanden in een hal en draaien naar een dressoir waar talloze vlinders onder stolpen tot leven komen dankzij de toverspreuk van Pardoes. We draaien om en rijden naar een balkon dat uitkijkt over het koninkrijk. Dit is prachtig uitgevoerd met uitzicht op een miniatuurwereld waarbij slim gebruik is gemaakt van geforceerd perspectief, waardoor het groter en dieper lijkt dan het in werkelijkheid is. Een nieuwe spreuk wordt uitgesproken en een aantal gigantische vlinders, verlicht met glasvezel, komen naar beneden. Ik vind deze eigenlijk niet passen bij de stijl van de attractie en ze vormen een sterk contrast met het prachtige miniatuurmodel. Maar goed, we gaan verder op onze tour van het kasteel:

We nemen een overgang-gang (overgang?) naar mijn favoriete scène van de hele attractie. De rit neemt ons mee naar een grote Victoriaanse kas, bezaaid met verschillende soorten planten. We draaien naar links en opnieuw spreekt Pardoes een spreuk uit. Door de slimme mix van fysieke rekwisieten en een projectie op matglas, verschijnt er een reusachtige vis achter het glas. De druk op het glas wordt te groot; het dak begint te lekken en grote barsten worden zichtbaar. We rijden snel weg naar veiligheid voordat de situatie verslechtert.

Deze scene zal waarschijnlijk bedoeld zijn als een hoogtepunt in de plot. Als je de attractie opsplitst in twee verhaallijnen, zou dit een prima climax zijn voor het eerste deel. Echter, had deze sc├¿ne iets meer drama kunnen gebruiken. Dit komt vooral omdat deze sc├¿ne, in tegenstelling tot de rest van de attractie, op inhoudelijk gebied minder goed wordt begeleid door de muziek – iets wat gevoel en emoties heel goed stuurt. De urgentie is nu niet voelbaar, wat jammer is, want in de transitieruimte, waar Pardoes ons naar een veilige plek leidt, komt Pardoes veel te paniekerig over gezien wat we zojuist hebben ervaren.

Ik opperde eerder dat de attractie misschien wel twee delen of plotlijnen heeft, en dat is niet zonder reden. We beginnen nu aan het interactieve deel van de attractie. Ik wil benadrukken dat ik een voorstander van interactie ben, zeker in pretparken, maar niet op de manier waarop de Efteling het heeft geïmplementeerd.

Gebroken immersie

Elk voertuig rijdt een eigen ruimte in, afhankelijk van welke tour er aan het begin van de rit is gekozen. Een leuk detail is dat er ook nog drie niet-bestaande tours zijn, wat de illusie wekt dat het kasteel en de wereld van Pardoes groter zijn dan daadwerkelijk gebouwd.

De gordijnen schuiven open en we zien een spiegel met een tafeltje voor ons. Het ontwerp verschilt per tour – een leuk detail. Eerst worden we subtiel op de foto gezet (slim om de flits te verbergen in een licht-effect) en dan beginnen er plotseling allerlei dingen te draaien in de spiegel. Het is een soort minigame die ik niet begrijp – en ik ben niet de enige. Het heeft iets te maken met het ontgrendelen van een sleutel.

Dit stuk verbreekt de immersie voor mij: het is onduidelijk wat ik moet doen, wat frustratie oproept, en het creëert ongewenste associaties. Het is immers overduidelijk dat er twee iPads in het voertuig zijn geïnstalleerd. Je wilt in deze betoverende, elektriciteitsloze wereld geen associaties hebben met iPads, apps en spelletjes die je alleen spelt. Je bezoekt de Efteling om samen met familie of vrienden te ontsnappen aan de normale wereld, niet om er aan herinnerd te worden.

Drie tours

De deuren aan onze rechterkant gaan open en we rijden een soort magazijn-doolhof binnen, vermoedelijk bedoeld als de rommelige kelder van het kasteel. Voor het eerst zien we ook veel andere wagentjes rondrijden, elk met hun eigen bestemming. Ik ben hier gemengd over: enerzijds is de dynamiek interessant en door de logische rol van de wagentjes in het verhaal ontstaan er geen contradicties. Anderzijds leidt het af en voel ik me niet langer de hoofdrolspeler van deze ervaring – wat ook belangrijk is voor immersie – omdat blijkbaar zoveel andere mensen hetzelfde beleven. De muren van dit depot/doolhof zijn prachtig versierd maar missen diepte; ze zijn vrij plat. Het voelt een beetje alsof je naar etalages kijkt.

Ook is het vanuit een designperspectief vreemd dat de muren vol spullen staan, terwijl de vloeren helemaal leeg zijn. Dit is natuurlijk het gevolg van een trackless ritsysteem, maar het is toch jammer. Het geheel voelt hierdoor minder authentiek. We rijden naar een doodlopend stukje van deze ruimte. Hier is de gekozen tour van belang. Voor je staat een voorstelling (harnassen, een soort orgel of een spiegelruimte) die je met behulp van de iPads tot leven kan wekken. Begrijpen de mensen die de iPads bedienen het niet? Dan heb je pech – er gebeurt dan veel minder.

We verlaten het doolhof via de wijnkelder en rijden naar de troonzaal. Onderweg worden we bijna aangereden door de kok met een kar vol pannenkoeken – een leuke verwijzing naar het nabijgelegen restaurant. We bevinden ons nu in de troonzaal voor een van de meest overdadige taferelen tot nu toe: de koning, Pardoes en Pardijn vieren feest terwijl ze aan een overvolle tafel zitten. Pardoes spreekt voor de laatste keer een spreuk uit, de kroonluchter ontploft in een regenboog van kleuren en onze voertuigen beginnen over de vloer te dansen. Dit voelt ook een beetje als een gimmick – alsof het ritsysteem gerechtvaardigd moest worden.

De animatronics op de dansvloer vind ik persoonlijk angstaanjagend: ze hebben de typische Efteling vormgeving maar bewegen alleen schokkerig heen en weer zonder enige andere animatie. We rijden verder naar een gang met schilderijen waar onze eerder genomen fotoÔÇÖs op worden geprojecteerd (had wel iets scherper gemogen). We kunnen deze ongetwijfeld bij de uitgang kopen. We rijden verder en komen aan bij het uitstapstation, waar we inderdaad onze foto kunnen kopen voordat we weer naar buiten gaan.

TL;DR

Samengevat vind ik deze attractie wonderschoon. Er zijn weinig parken die de Efteling kunnen evenaren qua aandacht voor detail en ontwerp. Verhaaltechnisch zie ik dat de Efteling steeds beter wordt en de afwerking van deze attractie is werkelijk uitmuntend (behalve de interactie). Al met al, top!

Als ik het voor het zeggen had, zou ik het hele interactieve deel verwijderen. Het werkt gewoon niet en vermindert zelfs de ervaring. Als de Efteling deze scènes zou vervangen door bijvoorbeeld een uitgebreide rommelzolder vol kleine details of door de kasteelkeukens, zou dat zeker een verbetering zijn. Met deze aanpassingen heb je naar mijn mening een van de beste darkrides ter wereld in handen.

Er zijn nog een paar aandachtspunten in deze attractie. Allereerst ben ik verbaasd dat de Efteling zich zo heeft laten leiden door de trend van interactie en de vele elementen die duidelijk geïnspireerd zijn op Mystic Manor. Dit had ik niet van de Efteling verwacht.

Het is goed om te zien dat de Efteling verhaaltechnisch steeds sterker wordt. Het verhaal van de attractie mist nog wel een sterke climax, maar de rest van de spanningsboog klopt aardig. De kern van het verhaal is volledig in orde: er is een reden dat wij in het kasteel zijn, de voertuigen passen logisch in het verhaal, het is logisch dat we alle kanten van het kasteel te zien krijgen en het karakter van Pardoes komt goed naar voren. Vergeleken met eerdere attracties is dit een gigantische verbetering en ik ben benieuwd waar dit naartoe gaat.

De scènes van Symbolica zijn stuk voor stuk prachtig, vol met leuke details en er is duidelijk veel aandacht aan besteed. Er zijn twee punten die hier voor mij afbreuk aan doen: allereerst ziet alles er erg nieuw uit. Het is natuurlijk een goed onderhouden paleis, maar een beetje veroudering zou geen kwaad kunnen en zou het geheel authentieker laten lijken. Mijn volgende punt betreft de vloeren: deze zijn opgenomen in het ontwerp (in plaats van de standaard zwarte vloer die je in elke andere attractie ziet) wat leuk is, maar ze ogen heel leeg en vanwege hun opvallende ontwerp valt deze leegte extra op. Zelfs met wat meer decoratie die echt tegen de muur aan staat, zou dit al minder opvallend zijn. Ik weet zelf niets over de ontwerpeisen van dit ritsysteem, maar vanuit een ontwerpperspectief zou dit een verbetering zijn.

Waar ik blij van wordt is dat het gebruik van beeldschermen tot een minimum is beperkt, beeldschermen zijn nooit ├®cht overtuigend en dit is dus een goede keus gebleken.

Tot slot wil ik je aandacht vestigen op het gebruik van techniek, met name audio en licht. De audio is over het algemeen goed gedaan en begeleidt (behalve in de kas-scene) de ervaring erg goed. De meeste effecten worden ook goed ondersteund door geluidseffecten, hoewel deze wat minder luid zouden kunnen voor een subtieler effect.

De verlichting is net als het geluid goed afgestemd op wat er in de sc├¿nes gebeurt – de hele sfeer verandert volledig als dat nodig is voor de sc├¿ne. Dit is natuurlijk het voordeel van het gebruik van ledverlichting – het is zeer flexibel met veel mogelijkheden. Ik vind de nadelen van ledverlichting wel zichtbaar in de attractie: de kleuren zijn vrij intens en missen de kwaliteiten van halogeenlicht, dat een veel breder kleurenspectrum biedt. Hierdoor ogen sommige sc├¿nes wat kunstmatig. Wat ik een indrukwekkende prestatie van de Efteling vind, is dat de techniek ontzettend goed verborgen is in de attractie. Er zijn geen plafonds vol grote theaterlampen en je kunt eigenlijk nergens de techniek zien, tenzij je er echt naar op zoek gaat.

Foto: Efteling.com