Het Spoorwegmuseum heeft altijd al een speciaal plekje in mijn hart gehad. Ik ben er vroeger zo vaak geweest dat ik nog steeds feilloos mijn weg kan vinden. Speciaal voor dit bezoek kwam ik echter voor de nieuwste attractie, “De Vuurproef”, gebouwd in 2014. Het Spoorwegmuseum is altijd al een beetje apart geweest in de zin dat de nadruk vooral op beleving en gevoel ligt en minder op informatie. Of dat een goede keuze is, laat ik even in het midden.
Het spoorwegmuseum heeft diverse attracties. Een van de meest gedetailleerde en informatieve is wellicht ‘De Grote Ontdekking’, een reis terug in de tijd naar de introductie van De Arend, de eerste stoomlocomotief van Nederland. Andere bijzondere belevingen zijn een theaterstuk over de Ori├½nt Express en de darkride ‘Stalen Monsters’, waar je een reis maakt langs verschillende indrukwekkende treinen. De Vuurproef is een voortzetting van deze trend, een meeslepende attractie die een bepaalde tijdsperiode tot leven brengt.
Als we naar buiten loop aan de achterkant van het hoofdgebouw staat er een niet erg indrukwekkend gebouwtje met een lange zigzag rij ervoor (ik hoop dat de rij nooit zo lang hoeft te worden want de capaciteit is vrij beperkt).
Bij binnenkomst worden we verwelkomd door een groot bord van het Spoorwegmuseum depot, waar elke 5 minuten een rondleiding start. We komen terecht in een rijkelijk gedecoreerde rij. De ruimte is industrieel vormgegeven als een vooroorlogse opslagplaats, met meerdere vitrines vol intrigerende objecten. Er hangen een aantal schilderijen, waarvan er een een sprekende conducteur herbergt. V├│├│r de deur zien we markeringen op de vloer die doen denken aan de toegewezen plaatsen in de Disney-parken. Er zijn drie teams (groen, rood en blauw), elk met plaats voor 6 personen. Een medewerker wijst je een plek toe en verteld je dat je je nummer en kleur goed moet onthouden.
De deur opent naar de eerste pre-show. De ruimte is buitengewoon goed gedaan, vergelijkbaar met wat je zou verwachten van Disney of de Efteling. We nemen plaats op de banken en worden op twee stationsklok-achtige schermen begroet door Rutger Hauer. Hij leidt ons door de geschiedenis van de spoorwegen en belicht vooral de maatschappelijke veranderingen die door de spoorwegen zijn teweeggebracht. Het is informatief zonder saai te zijn. We worden ook voorgesteld aan Nhung Dam, die ons zal rondleiden in het depot.
We betreden vervolgens de tweede pre-showruimte. Op de vloer staan weer nummers en we nemen onze posities in. Voor ons hangen de hoofdtelefoons voor de audiotour en borden die de ingang aangeven.
Op het scherm boven ons stelt Nhung een spannend alternatief voor een gewone rondleiding voor: we gaan zelf een trein besturen! Elke bezoeker krijgt een specifieke taak toegewezen (hoewel de taken voor de nummers 4-6 in elke groep hetzelfde zijn). Een deur opent aan onze rechterkant en onthult een indrukwekkende ruimte met drie treinen. Het is prachtig ingericht; elke vierkante centimeter is gedecoreerd en voorzien van weathering, wat het geheel een authentieke uitstraling geeft.
We stappen in onze trein en nemen plaats in de 6 stoelen van de simulator. We volgen de instructies van Nhung, die via de intercom met ons in contact staat, en beginnen te rijden. Alles gaat goed totdat we vergeten te stoppen bij een wissel en bijna een tegemoetkomende trein raken. Na een blikseminslag worden we geteleporteerd naar een bergtop, daarna het wilde westen, en vervolgens naar een futuristische stad die doet denken aan Blade Runner. Nhung vindt een oplossing om ons terug te brengen naar het heden, en door haar instructies op te volgen, komen we uiteindelijk weer tot stilstand op onze startlocatie.
We stappen uit en lopen naar de uitgang waar Rutger Hauer ons attendeert op de genomen foto tijdens de rit (gratis te downloaden, voor de verandering) en verlaten het gebouw. 
Samenvattend
Ik ben onder de indruk, Ik had niet gedacht dat een museum een ervaring van dit niveau zou kunnen creëren. De thematisering is ronduit indrukwekkend en kan zich meten met wat de toonaangevende themaparken produceren. Het verhaal is ook uitstekend samengesteld. Als publiek voel je je aanwezig en erkend door de personages. Er is een boeiende plotwending die de bezoeker transformeert tot protagonist, en de spanningsboog klimt naar een hoogtepunt op het juiste moment. Het acteerwerk is uitstekend, en de scripts zijn goed geschreven. Ik heb diverse kinderen horen reageren op de vragen en opmerkingen van Nhung, maar het geheel kwam nooit kinderachtig over. Het verhaal zuigt je erin.
Technisch gezien maakt de attractie slim gebruik van de beperkte ruimte. De D-box stoelen zijn een verstandige keuze in plaats van volledige simulators, wat zowel een besparing in investeringen als ruimte betekent. De animaties van de rit zijn kwalitatief prima – ongeveer wat je zou verwachten van een triple-A game. De snelheid waarmee je alles passeert, laat je niet echt de tijd om alle details te bekijken.
De audio is eveneens uitstekend. Zowel de voiceover van Nhung als de soundscapes, die de industriële omgeving versterken, plaatsen je midden in de wereld van de attractie.
Ondanks al deze lof wil ik enkele verbeterpunten aanstippen:
Eerst en vooral, de coherentie en het educatieve aspect. De attractie bevat vrij veel informatie, met name over de invloed van spoorwegen op de maatschappij en de werking van een trein. Deze elementen worden echter voornamelijk belicht in de eerste en tweede pre-show. Daarna transformeert de rit in een avontuur dat inhoudelijk weinig toevoegt, wat ik jammer vind. Bovendien past het teleporteren van de trein naar mijn mening niet helemaal in het verhaal, en de scènes waar je naartoe teleporteert, voegen niet bijzonder veel waarde toe.
Als laatste moet ik het toch even hebben over de faux-interactiviteit. Alle knoppen en dergelijke zijn aanwezig in de simulator, en je kan er zeker de instructies van Nhung mee opvolgen, maar het heeft geen invloed op de rit: deze is gewoon een statische video die niet reageert op input. Nu maakt dit niet zoveel uit voor een 10 jarige die opgaat in het verhaal maar ik vind dit persoonlijk storend. Het is overigens goed haalbaar om deze ervaring live te renderen in een game engine en deze inputs eraan te koppelen. Dat maakt de re-rideability groter en het gevoel dat jouw acties er toe doen zorgt voor betere immersie.
TL;DR
Een prachtig uitgevoerde attractie die de lat hoog legt voor andere leerzame belevingen. Eigenlijk vind ik alleen de ‘interactiviteit’ echt storend, maar dit is prima te negeren, zeker als je op nummer 4, 5 of 6 gaat staan kom je er amper mee in aanraking. Zeker een aanrader als je in Utrecht bent!
Dutch